Υγεία
Αρθροπλαστική γόνατος: Ποια αθλήματα επιτρέπονται και μετά από πόσο χρονικό διάστημα είναι ασφαλής η επιστροφή;
Γράφει ο Αθανάσιος Π. Τσουτσάνης, Ορθοπαιδικός Χειρουργός, Διευθυντής ΣΤ’ Ορθοπαιδικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ
Ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε ολική αρθροπλαστική γόνατος και έχουν αναρρώσει, έχουν τη δυνατότητα να συνεχίσουν, υπό προϋποθέσεις, τις αθλητικές τους δραστηριότητες.
Οι επιστήμονες επισημαίνουν, ωστόσο, ότι το εξάμηνο είναι ενδεικτικό, καθώς δεν υπάρχει προκαθορισμένος χρόνος επιστροφής σε αθλητικές δραστηριότητες, αλλά αυτή εξαρτάται από την προσωπική πρόοδο ανάρρωσης του κάθε ασθενή. Στη συντριπτική πλειονότητα των περιστατικών, η επιστροφή στη γυμναστική και την ενασχόληση με κάποιο σπορ συνιστάται 6 μήνες μετά την επέμβαση, αφού ο γιατρός εξετάσει τον ασθενή και κρίνει πως η μετεγχειρητική του πορεία είναι ομαλή.
Σε ποιες περιπτώσεις θεωρείται αναγκαία η επέμβαση;
Η ολική αρθροπλαστική γόνατος αποτελεί τη μοναδική οριστική θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας τελικού σταδίου. Τα τελευταία χρόνια και σε σχέση με ασθενείς που κληθήκαμε να χειρουργήσουμε στο παρελθόν, οι ασθενείς που υποβάλλονται σε αρθροπλαστική γόνατος είναι πλέον νεότεροι, ή αν είναι ηλικιωμένοι, είναι αρκετά δραστήριοι. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που συντελούν στο γεγονός ότι νεότερες ηλικίες αποφασίζουν να προχωρήσουν σε αρθροπλαστική γόνατος. Αρχικά, τα υψηλά ποσοστά παχυσαρκίας, μια από τις αιτίες καταστροφής του χόνδρου. Επίσης, η ένταξη της συστηματικής άσκησης στη ζωή του πληθυσμού, η οποία ναι μεν προάγει την καλή υγεία, αλλά παράλληλα αυξάνει τον κίνδυνο για μετατραυματικές αρθρίτιδες. Τέλος, τα καλά αποτελέσματα του χειρουργείου, τα οποία ενθαρρύνουν όλο και περισσότερους ασθενείς να αναζητήσουν από νωρίς τη λύση για τις ενοχλήσεις που αντιμετωπίζουν στο γόνατο. Με τον τρόπο αυτό, έχουν τη δυνατότητα να επιστρέφουν όσο το δυνατόν νωρίτερα στις δραστηριότητες τους, να μην αντιμετωπίζουν πλέον δυσκολία και πόνο, να μπορούν να συμμετέχουν σε αθλήματα, να συνεχίζουν να μεγαλώνουν χωρίς λειτουργικά προβλήματα και να κατακτούν καθημερινά τους στόχους που θέτουν, διατηρώντας και τονώνοντας την αυτοπεποίθησή τους.
Πότε μπορεί ένας ασθενής να επιστρέψει στις δραστηριότητες του;
Μέχρι σήμερα, έχουν πραγματοποιηθεί πολλές μελέτες για τον χρόνο επιστροφής στις αθλητικές δραστηριότητες σε ασθενείς που είχαν υποβληθεί σε αρθροπλαστική γόνατος. Οι περισσότερες, όμως, έχουν στηριχθεί στις συστάσεις των γιατρών, με βάση την προσωπική τους δραστηριότητα και αγάπη για τον αθλητισμό, και όχι τόσο σε επιστημονικά στοιχεία. Οι περισσότερες μελέτες δεν εστίασαν σε μια ευρεία γκάμα αθλημάτων, παρά μόνο σε μεμονωμένες αθλητικές δραστηριότητες, όπως για παράδειγμα το σκι.
Ο παράγοντας που επηρεάζει την απόφαση των χειρουργών για επιστροφή στις αθλητικές δραστηριότητες των ασθενών τους είναι η ανησυχία τους για πιθανή πρόκληση επιπλοκών στον ασθενή, μετά την αρθροπλαστική γόνατος.
Προκειμένου, λοιπόν, να συλλεχθούν τα απαραίτητα δεδομένα και να καταρτισθούν οδηγίες που θα δίδονται από τα μέλη της European Knee Associates, μιας εξειδικευμένης Πανευρωπαϊκής Εταιρείας Αρθροπλαστικής Γόνατος - Τμήμα της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Αθλητικής Τραυματολογίας, Χειρουργικής Γόνατος και Αρθροσκόπησης (ESSKA), πραγματοποιήθηκε μιας διαδικτυακή έρευνα στην οποία συμμετείχαν 120 χειρουργοί, μέλη της από 31 χώρες. Η πλειονότητα των συμμετεχόντων (60,2%) δήλωσε ότι αθλούνταν περισσότερο από δύο φορές την εβδομάδα. Όσον αφορά τη συχνότητα χειρουργικών επεμβάσεων, το 67,2% εκτελούσε πάνω από 50 ολικές αρθροπλαστικές γόνατος ετησίως, ενώ η μεγαλύτερη ομάδα (31,9%) χειρουργών δήλωσε ότι εκτελούσε μεταξύ 51 και 100 ολικών αρθροπλαστικών γόνατος το χρόνο, στοιχεία που καταδεικνύουν την εκτενή εμπειρία τους. Παράλληλα, εξετάστηκαν 47 αθλήματα, περιλαμβανομένων όσων εκτελούνται στην Αμερική και στην Ευρώπη. Τα περισσότερα μέλη συναίνεσαν να επιτρέπονται 5 διαφορετικά αθλήματα τις πρώτες 6 εβδομάδες μετά την αρθροπλαστική γόνατος, 7 αθλήματα από την 6η έως την 12η εβδομάδα μετά την επέμβαση, 14 αθλήματα 3-6 μήνες μετά, και 21 από τις 47 αθλητικές δραστηριότητες 6 μήνες αργότερα.
Τα αθλήματα αυτά είναι:
- 6 εβδομάδες μετά: περπάτημα, ανέβασμα σκαλοπατιών, κολύμβηση, γυμναστική στο νερό και στατική ποδηλασία.
- 6 - 12 εβδομάδες μετά: ποδηλασία σε επίπεδο έδαφος και γιόγκα.
- 12 εβδομάδες μετά: διπλό τένις, γκολφ, γυμναστική/ άρση βάρους, αεροβική, πεζοπορία, σκανδιναβικό περπάτημα (Nordic walking) και ιστιοπλοΐα.
- 6 μήνες μετά: ορεινή ποδηλασία/ποδηλασία με κλίση, επιτραπέζια αντισφαίριση, κωπηλασία, κανό, καγιάκ, σκι.
Ενώ όσοι αγαπούν το σκουός, θα πρέπει να ασχοληθούν μετεγχειρητικά με κάποιο άλλο άθλημα, αφού το συγκεκριμένο δεν έλαβε την έγκριση των μελών της European Knee Associates, ακόμη και όταν έχουν περάσει περισσότεροι από έξι μήνες από την εγχείρηση.
Επιπλέον, οι συμμετέχοντες ορθοπαιδικοί χειρουργοί στην έρευνα, αποθάρρυναν τους ασθενείς να ασχοληθούν:
- Τις πρώτες 6 εβδομάδες: με το jogging, το τρέξιμο, το τένις (μονό), το cross training, την αναρρίχηση, το σκι ανωμάλου δρόμου. Ωστόσο, δεν υπήρξε συναίνεση για σύσταση ενασχόλησης με αυτά μετά από τον 1,5 μήνα.
- Τις πρώτες 12 εβδομάδες: με το τρέξιμο σε δρόμο, το τρέξιμο σε διάδρομο, τη χειροσφαίριση, το ποδόσφαιρο, την καλαθοσφαίριση, τα αθλήματα πλήρους επαφής, τις πολεμικές τέχνες. Πέραν αυτού του χρονικού διαστήματος, οι χειρουργοί δεν κατέληξαν σε συναινετικό συμπέρασμα.
- Τους πρώτους 6 μήνες: την αντιπτέριση (μπάντμιντον), το βόλεϊ, το canyoning, το surfing, το windsurfing, το snowboarding, το έλκηθρο. Μετά από το 6μηνο, δεν υπήρξε συναίνεση μεταξύ των συμμετεχόντων.
Η ενασχόληση, επομένως, με αθλήματα επιτρέπεται, αλλά όχι από την πρώτη ημέρα. Ούτε ισχύει ο ίδιος κανόνας επιστροφής στις αθλητικές δραστηριότητες για όλους. Η επιστροφή στις αθλητικές δραστηριότητες εξαρτάται από τη γενική κατάσταση του ασθενούς, και από τον ρυθμό ανάρρωσης, ο οποίος είναι εξατομικευμένος και μάλιστα ο πιο καθοριστικός παράγοντας για τον χρόνο επιστροφής.
Επέμβαση με την τεχνική ελάχιστης επεμβατικότητας ΜΙK
Σημαντικό ρόλο στην ταχύτητα ανάρρωσης και στο βαθμό επανόδου στις αθλητικές δραστηριότητες, έχει η χειρουργική μέθοδος που έχει επιλεγεί για την αποκατάσταση της βλάβης του γονάτου. Η διενέργεια της αρθροπλαστικής γόνατος με τεχνική ελάχιστης επεμβατικότητας ΜΙK (Minimal Invasive Knee), όπου το χειρουργικό τραύμα και ως εκ τούτου, η βλάβη στον εκτατικό μηχανισμό του γόνατος, είναι πολύ μικρότερη σε σχέση με την κλασική τεχνική, σε συνδυασμό με τα σύγχρονα πρωτόκολλα αναισθησίας και αποθεραπείας (Fast track), δίνουν ένα σημαντικότατο πλεονέκτημα. Παράλληλα, επισπεύδει την ανάρρωση και για άλλον έναν λόγο, καθώς ελαχιστοποιεί τις πιθανότητες επιπλοκών και την ανάγκη για μετάγγιση αίματος, η οποία ενέχει κινδύνους αλλεργικών αντιδράσεων και μολύνσεων. Επιπροσθέτως, όταν η επέμβαση πραγματοποιείται με τη χρήση ρομποτικού βραχίονα (computer assisted surgery), δίνεται η δυνατότητα στον χειρουργό να προσχεδιάσει την επέμβαση και να ελέγξει την ώρα του χειρουργείου την βέλτιστη τοποθέτηση των εμφυτευμάτων, βάσει του προ εγχειρητικού σχεδιασμού.
Ο τρόπος διενέργειας της αρθροπλαστικής του γόνατος, η οποία αποτελεί ένα από τα πιο αποτελεσματικά, ως προς το προσδοκώμενο αποτέλεσμα, χειρουργεία, παίζει σημαντικότατο ρόλο στη γρήγορη επάνοδο στη φυσιολογική καθημερινότητα, αλλά και σε αγαπημένες αθλητικές δραστηριότητες.
Στην ΣΤ’ Ορθοπαιδική Κλινική του ΥΓΕΙΑ, παρέχουμε εξειδικευμένες υπηρεσίες στον τομέα της ορθοπαιδικής χειρουργικής, με ιδιαίτερη έμφαση σε τεχνικές ελάχιστης επεμβατικότητας, όπως οι τεχνικές AMIS για το ισχίο (αρθροπλαστική ισχίου) και ΜΙΚ για το γόνατο (αρθροπλαστική γόνατος), καθώς και αρθροσκοπικές τεχνικές ώμου, ποδοκνημικής, ισχίου, γονάτου, πρωτόκολλα ταχείας αποκατάστασης (fast track). Στόχος μας είναι η άμεση αποκατάσταση του προβλήματος, καθώς και η γρήγορη ανάρρωση και η πλήρης επιστροφή του ασθενούς στις καθημερινές του δραστηριότητες και στην προηγούμενη λειτουργικότητά του.
*Άρθρο του Αθανάσιου Π. Τσουτσάνη, Ορθοπαιδικού Χειρουργού, Διευθυντή ΣΤ’ Ορθοπαιδικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ
