Υγεία

Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος

Γράφει o Νίκος Δ. Χαΐνης MD,FCCP, Διευθυντής Πνευμονολόγος στο Metropolitan.

Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος διακρίνονται σύμφωνα με την ανατομία του, σε 3 μεγάλες κατηγορίες:

• Λοιμώξεις ανώτερου αναπνευστικού

• Ρινίτιδα
• Ωτίτιδα
• Φαρυγγίτιδα ή αμυγδαλίτιδα
• Παραρρινοκολπίτιδα

• Λοιμώξεις μέσου αναπνευστικού

• Επιγλωττίτιδα
• Λαρυγγίτιδα
• Τραχειοβρογχίτιδα
• Βρογχίτιδα

• Λοιμώξεις κατώτερου αναπνευστικού

• Πνευμονία
• Πνευμονικό απόστημα
• Εμπύημα

Αιτιολογικοί παράγοντες

Οι παράγοντες οι οποίοι προκαλούν τις λοιμώξεις (και όχι μόνο του αναπνευστικού συστήματος) ανήκουν στις παρακάτω ομάδες μικροοργανισμών:

1. Ιοί
2. Μικρόβια
3. Μύκητες
4. Παράσιτα

Οι δύο τελευταίες κατηγορίες προκαλούν λοίμωξη κάτω από ειδικές συνθήκες (π.χ. σε ανοσοκατασταλμένα άτομα κ.λπ.). Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι υπάρχουν πάνω από 200 είδη ιών που είναι υπεύθυνοι για τις λοιμώξεις.

Τρόπος μετάδοσης

Το άτομο που πάσχει διασπείρει κυρίως με το βήχα και το φτάρνισμα αλλά και με την ομιλία ή το γέλιο, σταγονίδια που περιέχουν το παθογόνο αίτιο. Η μετάδοση γίνεται αερογενώς (με την εισπνοή σταγονιδίων που μεταφέρουν το παθογόνο αίτιο) ή με ενοφθαλμισμό του παθογόνου αιτίου στον βλεννογόνο του στόματος, της ρινός ή των οφθαλμών. Αυτός ο τρόπος μετάδοσης αφορά μόνο τις ιογενείς λοιμώξεις. Στις πνευμονίες δεν υπάρχει φόβος μετάδοσης του μικροβίου, παρά μόνο σε ειδικές λοιμώξεις όπως είναι η φυματίωση.

Συμπτωματολογία

Ποικίλλει ανάλογα με τον αιτιολογικό παράγοντα, την εντόπιση της λοίμωξης και την κατάσταση του ατόμου (ηλικία, συνύπαρξη ή όχι άλλων παθολογικών παραγόντων κ.λπ.).

Τα είδη των λοιμώξεων είναι τα εξής:

Κοινό κρυολόγημα ή οξεία ρινοφαρυγγίτιδα: Πρόκειται για την πλέον διαδεδομένη λοίμωξη ιδίως κατά τους χειμερινούς μήνες και είναι άκρως μεταδοτική. Τα συμπτώματα του κοινού κρυολογήματος είναι γνωστά σε όλους. Αρχικά υπάρχει αίσθημα ξηρότητας της στοματικής κοιλότητας και της ρινός για να ακολουθήσουν μετά από ένα ή δύο 24ωρα, ρινική καταρροή και απόφραξη, υπεραιμία οφθαλμών, βήχας και φτάρνισμα, ζάλη ή πονοκέφαλος, καταβολή και αδυναμία. Μπορεί να συνοδεύεται ή όχι από πυρετό.

Γρίπη: Πυρετός συνήθως υψηλός, απουσιάζει χαρακτηριστικά η ρινική καταρροή, κεφαλαλγία, μυαλγία, αρθραλγία, ρίγη, καταβολή, ανορεξία, φωτοφοβία. Συνήθης διάρκεια είναι 3-4 24ωρα. Η γρίππη μπορεί να προκαλέσει πνευμονία είτε πρωτοπαθώς είτε δευτεροπαθώς (επιμόλυνση από μικροβιακό παράγοντα).

Τραχειοβρογχίτιδα - βρογχίτιδα: Καταβολή, πυρετός, κεφαλαλγία, μυαλγία και βήχας συνήθως παροξυσμικός αρχικά ξηρός και αργότερα παραγωγικός με βλεννώδη ή βλεννοπυώδη απόχρεμψη. Με το βήχα μπορεί να παρουσιαστεί και οπισθοστερνικό άλγος. Πολλές φορές προσβάλλεται ταυτόχρονα ο φάρυγγας και ο λάρυγγας με συνοδό την ανάλογη συμπτωματολογία (πονόλαιμος, δυσκαταποσία, βράγχος φωνής κ.λπ.).

Πνευμονία: Είναι λοίμωξη του πνευμονικού παρεγχύματος. Συμπτωματολογία όσο και βαρύτητα, εξαρτώνται όχι τόσο από την έκταση αυτής, όσο από τον μικροβιακό παράγοντα που την έχει προκαλέσει και από την κατάσταση του ατόμου που έχει προσβληθεί.

Διάγνωση

Τις περισσότερες φορές δεν χρειάζεται να αναζητηθεί ο αιτιολογικός παράγοντας. Όταν αυτό κριθεί αναγκαίο, κυρίως στις σοβαρές περιπτώσεις (πνευμονία, εμπύημα κ.λπ.), το εργαστήριο μπορεί να βοηθήσει με διάφορες τεχνικές:

• αύξηση τίτλου αντισωμάτων έναντι συγκεκριμένου παράγοντα (ιού ή μικροβίου)
• άμεση ταυτοποίηση του μικροοργανισμού με ειδικές χρώσεις  (μικροσκόπιο)
• καλλιέργεια διαφόρων υλικών (πτύελα, αίμα, πλευριτικό υγρό κ.λπ.)
• απεικονιστικές μέθοδοι (ακτινογραφία, αξονική)
• Εξετάσεις αίματος (αύξηση λευκών αιμοσφαιρίων, αύξηση δεικτών λοιμώξεως: ΤΚΕ,CRP).

Θεραπεία

Η μεγάλη πλειοψηφία των λοιμώξεων, ιδίως του ανώτερου αλλά και του μέσου αναπνευστικού συστήματος οφείλονται σε ιούς, έχουν εποχική έξαρση (κυρίως το φθινόπωρο και το χειμώνα) και είναι αυτοϊάσιμες. Η θεραπεία είναι κυρίως συμπτωματική (ανακούφιση των συμπτωμάτων). Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τις λοιμώξεις ιογενούς αιτιολογίας επιπλέκουν πολλές φορές στην πορεία μικροβιακοί παράγοντες, Σε αυτές τις περιπτώσεις και μόνο είναι απαραίτητη η χρήση αντιβιοτικών φαρμάκων. 

Πρόληψη

• Πλύσιμο χεριών
• Αποφυγή χώρων που συγχρωτίζονται πολλά άτομα
• Χρήση μάσκας ειδικά σε ιατρεία και νοσοκομεία
• Υγιεινός τρόπος διαβίωσης
• Εμβόλια: κατά του ιού της γρίππης και του πνευμονιόκοκκου, τα οποία όμως συνιστώνται μόνο για ειδικές ομάδες πληθυσμού: άτομα μεγαλύτερα από 60 ετών, ασθενείς με χρόνια αναπνευστικά ή καρδιολογικά προβλήματα, άτομα που εργάζονται σε νοσοκομεία κ.λπ.

 *Άρθρο του Νίκου Δ. Χαΐνη MD,FCCP, Διευθυντής Πνευμονολόγος στο Metropolitan.