ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ

Oruc Reis: ο κουρσάρος της Μεσογείου με την ελληνική καταγωγή

Ποιος ήταν ο Οθωμανός, μπεηλέρμπεης της Δυτικής Μεσογείου, που είναι γνωστός και ως Αρούτζ Μπαρμπαρόσα.

Ο Ορούτς Ρέις (Oruc Reis) ήταν οθωμανός κουρσάρος, ελληνικής καταγωγής, μπέης του Αλγερίου και μπεηλέρμπεης της Δυτικής Μεσογείου. Στους Δυτικούς είναι γνωστός ως Αρούτζ Μπαρμπαρόσα και ήταν ο μεγαλύτερος αδελφός του διαβόητου κουρσάρου Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα. Προς τιμήν του η Τουρκία έχει δώσει το όνομα «Ορούτς Ρέις» σε υποβρύχιά της, αλλά και στο ερευνητικό σκάφος που κινείται στην Ανατολική Μεσόγειο από το καλοκαίρι του 2020 και κατά περιόδους παραβιάζει την ελληνική υφαλοκρηπίδα νότια του Καστελόριζου.

Ο Ορούτς (Γρηγόρης στα τουρκικά) γεννήθηκε περί το 1474 στη Μυτιλήνη και ήταν γιος του Γιακούπ Αγά (αλβανικής ή κατ’ άλλους ελληνικής καταγωγής) και της Κατερίνας, ελληνίδας χήρας ενός παπά. Το Ρέις, που ακολουθεί το όνομά του, είναι στρατιωτικός βαθμός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που αντιστοιχεί στο βαθμό του πλοιάρχου του πολεμικού ναυτικού. Ο πατέρας του είχε συμμετάσχει στην επιχείρηση των Οθωμανών να καταλάβουν τη Λέσβο από τους Γενοβέζους το 1462 και για τις υπηρεσίες του αυτές ανταμείφθηκε με μία μεγάλη έκταση στο νησί.

Παρότι ο πατέρας τους είχε μία επικερδή επιχείρηση αγγειοπλαστικής στη Μυτιλήνη, ο Ορούτς – και κατά περιόδους τα τρία αδέλφια του (η οικογένεια είχε και τρία κορίτσια) – έγινε πειρατής και ανταγωνιζόταν τους Ιωαννίτες Ιππότες της Ρόδου, έχοντας την έδρα του στη Θεσσαλονίκη. Η γνώση Ιταλικών, Γαλλικών, Ισπανικών, Ελληνικών και Αραβικών τον βοήθησε σταδιακά να επεκτείνει την πειρατική του δράση του σε όλη τη Μεσόγειο και να συσσωρεύει πλούτη.

Κατά την επιστροφή του από ένα ταξίδι στον Λίβανο, ο Ορούτς αιχμαλωτίστηκε από τους Ιππότες της Ρόδου, ενώ ο μικρότερος αδελφός του Ιλιάς σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια της συμπλοκής. Φυλακίστηκε στο Κάστρο της Αλικαρνασσού, αλλά κατόρθωσε να δραπετεύσει με τη βοήθεια του αδελφού του Χιζίρ, του μετέπειτα Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα.

Κομβική για τη μετέπειτα πορεία του αποδείχτηκε η φιλία του με τον αδελφό του σουλτάνου, πρίγκιπα Σεχζάντ Κορκούτ, ο οποίος τον βοήθησε με υλικά μέσα να επεκτείνει τη δράση του με επιδρομές στα παράλια της Νότιας Ιταλίας και της Ισπανίας. Απέκτησε μεγάλη φήμη, όταν μεταξύ των ετών 1504 και 1510 μετέφερε από την Ισπανία στη Βόρεια Αφρική μουσουλμάνους και εβραίους, οι οποίοι είχαν αρνηθεί να εκχριστιανισθούν. Σε ένδειξη ευγνωμοσύνης και σεβασμού, οι διασωθέντες άρχισαν να τον αποκαλούν Μπαμπά Ορούτς. Το προσωνύμιο αυτό, οι Δυτικοί το εξέλαβαν λόγω ηχητικής ομοιότητας ως Μπαρμπαρόσα («κοκκινογένης» στα Ιταλικά). Υπάρχει και η εκδοχή ότι όντως ο Ορούτς είχε πυρόξανθα μαλλιά και γένια, οπότε το Μπαρμπαρόσα ήταν παρατσούκλι που το κόλλησαν οι Δυτικοί.

To 1516 ο Ορούτς και τα δύο αδέλφια του, έχοντας αναπτύξει ένα ισχυρό στόλο κατέλαβαν το Αλγέρι από τους Ισπανούς και τις γύρω περιοχές και εξεδίωξαν τον τοπικό ηγεμόνα Αμπού Χαμού Μουσά Γ’, που ήταν άνθρωπος των Ισπανών. Οι Ισπανοί της ευρύτερης περιοχής ζήτησαν τη βοήθεια του ισπανού αυτοκράτορα Κάρολου Ε’, αλλά ο στόλος που έστειλε απέτυχε να εκδιώξει τα τρία αδέλφια.

Με ανεβασμένο το ηθικό και το εγώ του, ο Ορούτς έστεψε τον εαυτό του Σουλτάνο του Αλγερίου. Όμως, αρκετά γρήγορα κατάλαβε ότι δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει μόνος του την κραταιά τότε Ισπανία και ζήτησε την ένταξη της περιοχής του στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Απεκδύθηκε τον τίτλο του Σουλτάνου και σε ανταπόδοση ο Σελίμ Α’ τον έχρισε μπέη (κυβερνήτη) του Αλγερίου και μπεϊλέρμπεη (αρχικυβερνήτη) της Δυτικής Μεσογείου.

Οι Ισπανοί θορυβήθηκαν με την εξέλιξη αυτή κι έπεισαν τον Αμπού Ζαγιάν, που ήταν κυβερνήτης στη γειτονική περιοχή του Τλεμσέν και Οράν να επιτεθεί στον Ορούτς. Αυτός έχοντας πληροφορηθεί τα σχέδια των Ισπανών επιτέθηκε πρώτος εναντίον του Αμπού στο Τλεμσέν και αφού τον έπιασε αιχμάλωτο τον εκτέλεσε το 1517.

Τον Μάιο του 1518 ο ισπανός βασιλιάς Κάρολος Ε’ μετέβη στο Οράν για να επιβλέψει αυτοπροσώπως την επίθεση εναντίον του Ορούτς. Με 10.000 στρατιώτες, Ισπανούς και Βεδουίνους, ο μαρκήσιος Ντιέγκο ντε Κόρντομπα ηγήθηκε της επίθεσης εναντίον του Τλεμσέν. Ο Ορούτς με τον αδελφό του Ισάκ τον περίμενε με 1.500 Οθωμανούς και 5.000 Μαυριτανούς στρατιώτες. Η πολιορκία του Τλεμσέν κράτησε 20 ημέρες και στο τέλος οι Ισπανοί νίκησαν κι έγιναν κύριοι της περιοχής. Ο Ορούτς και ο αδελφός του Ισάκ σκοτώθηκαν στο πεδίο της μάχης.

Ο μοναδικός επιζών από τα αδέλφια, ο Χιζίρ, πήρε τη θέση του αδελφού του κι έγινε ο πιο ισχυρός και φημισμένος οθωμανός ναύαρχος με το όνομα Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα, εξασφαλίζοντας την Οθωμανική κυριαρχία στη Μεσόγειο κατά τη διάρκεια του 16ου αιώνα.

Πηγή: sansimera.gr