Υγεία

Πρεσβυωπία: το μεγάλο πρόβλημα της μέσης ηλικίας

Γράφει o Παντελής Α. Παπαδόπουλος, MD, PhD, FEBO. Χειρουργός Οφθαλμίατρος - Διευθυντής Οφθαλμολογικής Κλινικής Νοσοκομείου Metropolitan.

Η πρεσβυωπία παρουσιάζεται συνήθως στην ηλικία των 45 ετών και είναι η αδυναμία του οφθαλμού να εστιάζει σε κοντινή απόσταση, όπως π.χ. κατά το διάβασμα. Σε άτομα με υπερμετρωπία, η πρεσβυωπία θα εμφανιστεί σε μικρότερη ηλικία. Οι μύωπες μπορεί να μη χρειαστούν ποτέ γυαλιά πρεσβυωπίας, επειδή, λόγω της μυωπίας τους, εστιάζουν καλά σε κοντινές αποστάσεις. Πιστεύεται ότι η πρεσβυωπία οφείλεται στη σκλήρυνση του κρυσταλλοειδούς φακού και αντιμετωπίζεται με γυαλιά κοντινής οράσεως (μονοεστιακά ή πολυεστιακά), με πολυεστιακούς φακούς επαφής, με πολυεστιακούς ενδοφακούς και, τα τελευταία χρόνια, με ενδοκερατικά ενθέματα που τοποθετούνται στον ένα οφθαλμό.

Η πρεσβυωπία ήταν μέχρι και πριν από μερικά χρόνια το τελευταίο απόρθητο κάστρο για τη διαθλαστική χειρουργική. Η διαθλαστική χειρουργική είναι η υποειδικότητα της οφθαλμολογίας που έχει ως αντικείμενο τη διόρθωση των διαθλαστικών ανωμαλιών, με σκοπό την απεξάρτηση του ατόμου από τα γυαλιά ή τους φακούς επαφής. Οι αυξημένες απαιτήσεις της σύγχρονης ζωής, η πολύωρη χρήση υπολογιστών, κινητών ή tablets, καθώς και οι ιδιαιτερότητες ορισμένων επαγγελμάτων, ώθησαν τους επιστήμονες σε αναζήτηση μεθόδων που θα μπορούσαν να απαλλάξουν το άτομο από την εξαρτηση των γυαλιών «για κοντά» ή των φακών επαφής. Έτσι, εδώ και περισσότερο από μία δεκαετία, ο εξειδικευμένος χειρουργός οφθαλμίατρος είναι σε θέση να δώσει αξιόπιστες και ασφαλείς λύσεις στο πρόβλημα της πρεσβυωπίας, το οποίο ταλαιπωρεί την πλειοψηφία των ανθρώπων που έχουν φτάσει στη μέση ηλικία.

Πώς διορθώνεται η πρεσβυωπία;

Η πρεσβυωπία διορθώνεται με επέμβαση στον κερατοειδή ή στον κρυσταλλοειδή φακό: στον μεν κερατοειδή γίνεται με σμίλευση ενός πολυεστιακού προφίλ στην επιφάνειά του με Excimer ή Femto Laser ή με τοποθέτηση ενός μικρού φακού στο εσωτερικό του, με πρόκληση μυωπίας δηλαδή στο ένα μάτι (μέθοδος Μonovision), στον δε κρυσταλλοειδή φακό, με ανικατάστασή του από πολυεστιακούς ή μονοεστιακούς ενδοφακούς, με τη μέθοδο Μonovision.

Διορθωση με laser ή με ενδοφακό;

Η κάθε επέμβαση για διόρθωση της πρεσβυωπίας είναι μια εξατομικευμένη διαθλαστική μικροχειρουργική περίπτωση. Τα βασικά κριτήρια για την επιλογή της καταλληλότερης μεθόδου είναι: α) ο τύπος της διαθλαστικής ανωμαλίας β) η ηλικία του ατόμου γ) οι δραστηριότητες του ατόμου δ) οι ανάγκες του κάθε ατόμου. Κάποιες παθολογικές καταστάσεις του οφθαλμού, οπως π.χ. χαμηλός αριθμός ενδοθηλιακών κυττάρων, μπορούν να επηρεάσουν την επιλογή της μεθόδου ή ακόμα και να μην επιτρέψουν την επέμβαση. Σε γενικές γραμμές, σε σχετικά νέα άτομα με αρχόμενη πρεσβυωπία, συνιστάται η εφαρμογή laser με πρεσβυωπικό προφίλ, Monovision με la-ser ή τοποθέτηση ενδοκερατικού ενθέματος. Σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας και ιδίως σε υπερμέτρωπες πρεσβύωπες, η μέθοδος εκλογής του γράφοντος και των χειρουργών της Οφθαλμολογικής Κλινικής του Metropolitan Hospital είναι η ένθεση πολυεστιακών ή μονοεστιακών ενδοφακών με τη μέθοδο Monovision.

Τι είναι η μέθοδος Μοnovision;

Με τη μέθοδο Monovision, το κάθε μάτι ρυθμίζεται έτσι, ώστε να μπορεί να εστιάζει σε διαφορετική απόσταση. Με τον τρόπο αυτό, το ένα μάτι βλέπει καθαρά μακριά, ενώ το άλλο κοντά. Συνήθως το επικρατές μάτι (το μάτι με το οποίο σημαδεύουμε) ρυθμίζεται για τη μακρινή απόσταση, ενώ το άλλο γίνεται μυωπικό (1,25-2,50 διοπτρίες). Στους περισσότερους ανθρώπους, αυτό δεν δημιουργεί ενοχλήσεις ή ζαλάδα. Επιπλέον, οι υποψήφιοι για την επέμβαση, έχουν τη δυνατότητα να δοκιμάσουν αυτό τον τρόπο όρασης με φακούς επαφής, πριν κάνουν την επέμβαση. Η Μonovision είναι μια πολύ καλή λύση για άτομα στα οποία δεν ενδείκνυται η εμφύτευση πολυεστιακών ενδοφακών.

Η διόρθωση πρεσβυωπίας στον κερατοειδή

Ο κερατοειδής είναι ο διαφανής, εξωτερικός, πρόσθιος χιτώνας του οφθαλμού. Ο συχνότερος τρόπος επέμβασης πρεσβυωπίας στον κερατοειδή είναι η λέπτυνση της περιφέρειάς του στο ένα μάτι με Excimer Laser, έτσι ώστε να δημιουργηθεί μυωπία, η οποία θα βοηθά στο διάβασμα χωρίς γυαλιά οράσεως. Πρόκειται για τη μέθοδο Monovision που περιγράφεται παραπάνω. Ο ενδιαφερόμενος πρέπει να γνωρίζει ότι, καθώς οι αλλαγές στο οπτικό σύστημα μετά την ηλικία των 40-45 ετών, εντοπίζονται στον κρυσταλλοειδή φακό του ματιού, η οποιαδήποτε διόρθωση γίνεται με laser στον κερατοειδή έχει προσωρινό χαρακτήρα. Η επέμβαση διαρκεί μερικά λεπτά της ώρας και είναι αναίμακτη και ανώδυνη. Στην αρχική φάση δημιουργείται ενας κρημνός στην επιφάνεια του κερατοειδή με Femto Laser και στη συνέχεια, αφού ανασηκωθεί ο κρημνός, ο κερατοειδής σαρώνεται με το Excimer Laser. Στο τέλος της επέμβασης ο κρημνός τοποθετείται και πάλι στη θέση του, χωρίς να χρειάζονται ράμματα.

Τα ενδοκερατικά ενθέματα ειναι πολύ λεπτοί, μικροί φακοί ή διαφράγματα, που τοποθετούνται μέσα στον κερατοειδή χιτώνα για τη διόρθωση της πρεσβυωπίας. Εφαρμόζονται στον ένα οφθαλμό και βασίζονται στη μέθοδο Μonovision. Η βασική διαφορά από τις άλλες τεχνικές Monovision είναι ότι δεν επηρεάζουν ιδιαίτερα την μακρινή όραση. Τα ενθέματα απευθύνονται σε πρεσβύωπες, οι οποίοι δεν έχουν καθόλου καταρράκτη ή σε αυτούς που έχουν χειρουργηθεί ήδη για καταρράκτη και έχουν μονοεστιακό ενδοφακό. Ο υποψήφιος γι'αυτή την επέμβαση δεν θα πρέπει να έχει θολερότητες στον κερατοειδή και στον οπτικό άξονα. Το ένθεμα τοποθετείται στον ένα οφθαλμό, παρέχοντας ικανοποιητική κοντινή όραση, ιδίως σε μεσαίες αποστάσεις. Η τεχνική αυτή έχει το πλεονέκτημα ότι είναι αναστρέψιμη και ότι δεν επηρεάζεται σημαντικά η μακρινή όραση.

Η Διόρθωση πρεσβυωπίας στον κρυσταλλοειδή φακό

Σε άτομα άνω των 50-55 ετών με πρεσβυωπία, η μέθοδος εκλογής είναι η αντικατάσταση του κρυσταλλοειδούς φακού με πολυεστιακό ή μονοεστιακό ενδοφακό οπισθίου θαλάμου. Επειδή η αντικατάσταση του κρυσταλλοειδούς φακού είναι παρόμοια με μια εγχείρηση καταρράκτη, στα μάτια αυτά δεν θα χρειαστεί μελλοντικά να γίνει άλλη επέμβαση για καταρράκτη. Αν υπάρχει και αστιγματισμός, διορθώνεται και αυτός με τον κατάλληλο αστιγματικό ενδοφακό. Η επέμβαση στον κρυσταλλοειδή φακό πραγματοποιείται με τη χρήση του Femtosecond Laser και υπερήχων και γίνεται μέσα από μία πολύ μικρή τομή 2 χιλιοστών περίπου. Η μικροσκοπική τομή παρέχει μεγάλη ασφάλεια κατά την επέμβαση. Ο κρυσταλλοειδής φακός αντικαθίσταται από ένα τεχνητό, συνήθως πολυεστιακό ενδοφακό, ο οποίος παρέχει καλή μακρινή, μεσαία και κοντινή όραση χωρίς τη βοήθεια γυαλιών τις περισσότερες ώρες της ημέρας.

Οι ενδοφακοί για πρεσβυωπία

Ο ενδοφακός είναι ένας μικροσκοπικός τεχνητός φακός, ο οποίος τοποθετείται στο μάτι μετά από την αφαίρεση του κρυσταλλοειδούς φακού. Οι ενδοφακοί, ως προς την οπτική λειτουργία τους, διακρίνονται σε μονοεστιακούς και πολυεστιακούς, σε απλούς και αστιγματικούς (τορικούς) και σε αυτούς που συνδυάζουν παραπάνω. Οι μονοεστιακοί ενδοφακοί εστιάζουν σε μια από τις τρεις αποστάσεις (μακρινή, μεσαία ή κοντινή). Προσφέρουν, δηλαδή, όραση χωρίς γυαλιά είτε για μακρινή (οδήγηση, τηλεόραση, κτλ.), είτε για μεσαία (υπολογιστής, χειρωνακτικές εργασίες κτλ.), είτε για κοντινή απόσταση (διάβασμα). Επομένως, ανάλογα με το ποια απόσταση καλύπτει ο φακός θα χρειάζονται γυαλιά για τις άλλες δύο αποστάσεις, εκτός αν τοποθετηθεί ενδοφακός για διαφορετική απόσταση στο κάθε μάτι (μέθοδος Monovision).

Αν χρησιμοποιηθεί πολυεστιακός ενδοφακός, τότε, στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν θα χρειαστούν καθόλου τα γυαλιά. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η καλή γενική κατάσταση του ματιού και η ταυτόχρονη διόρθωση του αστιγματισμού, αν υπάρχει, με αστιγματικούς πολυεστιακούς ενδοφακούς ή με αστιγματικές τομές με Femto Laser. Στη Μονάδα Προηγμένης Μικροχειρουργικής Οφθαλμού του Metropolitan Hospital χρησιμοποιούνται ενδοφακοί τελευταίας γενιάς, που παρασκευάζονται από βιοσυμβατό ακρυλικό υλικό στις ΗΠΑ ή τη Γερμανία, από τις καλύτερες εταιρείες του κόσμου (Alcon, Bausch & Lomb, Zeiss). Η δε καταλληλότητα ή μη ενός οφθαλμού για επέμβαση πρεσβυωπίας αποφασίζεται στον προεγχειρητικό έλεγχο.

Εν κατακλείδι, η σύγχρονη διαθλαστική χειρουργική μπορεί να δώσει πολλές και καλές εναλλακτικές λύσεις για μια ποιοτική και συναρπαστική ζωή χωρίς εξάρτηση από γυαλιά ή φακούς επαφής

  *Άρθρο του Παντελή Α. Παπαδόπουλου, MD, PhD, FEBO. Χειρουργού Οφθαλμίατρου - Διευθυντή Οφθαλμολογικής Κλινικής Νοσοκομείου Metropolitan.