Γενικά

Μεγάλη Πέμπτη: Γιατί βάφουμε κόκκινα αυγά και γιατί δεν τσουγκρίζουμε το πρώτο

Γιατί βάφουμε κόκκινα τα αυγά την Μ. Πέμπτη και γιατί τα τσουγκρίζουμε το Πάσχα; Τι συμβολίζει το έθιμο; Η απάντηση «κρύβεται» σε διάφορες εκδοχές.

Τα κόκκινα αυγά είναι ένα από τα πιο διαδεδομένα έθιμα του Πάσχα και το βάψιμο των αυγών πρέπει να γίνεται κατά την παράδοση σήμερα Μεγάλη Πέμπτη.

Τα αυγά βάφονται τη Μεγάλη Πέμπτη, η οποία είναι η ημέρα του Μυστικού Δείπνου, όπου ο Χριστός πρόσφερε άρτο και κρασί ως συμβολισμό για το σώμα Του και το αίμα Του.

Η χριστιανική παράδοση θέλει τα αυγά να βάφονται κόκκινα, γιατί συμβολίζουν το Αίμα του Χριστού.

Στο ερώτημα γιατί βάφουμε κόκκινα αυγά τη Μεγάλη Πέμπτη η απάντηση «κρύβεται» σε διάφορες εκδοχές.

Η εκδοχή της Παναγίας

Η πιο δημοφιλής εκδοχή είναι αυτή κατά την οποία η Παναγία πρόσφερε κλαίγοντας ένα καλάθι αυγά στους φρουρούς του Υιού της, με την ικεσία να μην τον βασανίσουν. Τα δάκρυά της, κατά την ικεσία, έπεσαν πάνω στα αυγά και εκείνα, τότε, από άσπρα βάφτηκαν κόκκινα.

Η εκδοχή της Μαρίας Μαγδαληνής

Σύμφωνα με την προσέγγιση αυτή, ο Ρωμαίος αυτοκράτορας άκουσε για την Ανάσταση του Ιησού και αντέδρασε γελώντας, θεωρώντας εντελώς απίθανο το γεγονός, τόσο «όσο και το να βαφτούν κόκκινα τα αυγά». Τότε, η Μαρία Μαγδαληνή χρωμάτισε μερικά αυγά κόκκινα και του τα πήγε, για να του αποδείξει ότι το γεγονός ήταν αληθές. Η άλλη προσέγγιση της ιστορίας αυτής είναι ότι η Μαρία Μαγδαληνή ανακοίνωσε στον Τιβέριο Καίσαρα την Ανάσταση του Χριστού κι εκείνος, κοιτώντας ένα καλάθι με αυγά που ήταν δίπλα του, είπε «αν αυτό είναι αλήθεια, τότε τα αυγά που είναι άσπρα να γίνουν κόκκινα». Κι έτσι ακριβώς έγινε.

Η εκδοχή του Κωνσταντίνου και της Ελένης

Στην επίσημη τελετή που γινόταν το πρωί της Κυριακής του Πάσχα, ο Μέγας Κωνσταντίνος και η Αγία Ελένη πρόσφεραν στους καλεσμένους τους κόκκινα αυγά. Εκείνοι, τα τσούγκριζαν με τον αυτοκράτορα και τη μητέρα του, πριν γευματίσουν.

Παγανιστικές και άλλες παραδόσεις

Στον Παγανισμό, τα αυγά θεωρούνται σύμβολα γέννησης και γιορτή της άνοιξης, σύμβολα της αναγέννησης και της ζωής μετά το πέρας του χειμώνα. Ορισμένοι λαογράφοι υποστηρίζουν ότι το αυγό ως έθιμο συναντάται στην αρχαία Αίγυπτο και την Περσία, καθώς κάθε εαρινή ισημερία, φίλοι και συγγενείς αντάλλαζαν αυγά μεταξύ τους.

Ο Εδουάρδος ο 1ος, Βασιλιάς της Αγγλίας, μάλιστα, τον 13ο αιώνα, παρήγγειλε 450 αυγά και ζήτησε τη διακόσμησή τους με χρυσό, για να τα προσφέρει ως πασχαλινά δώρα στα αγαπημένα του πρόσωπα.

Επιπλέον, στην προχριστιανική περίοδο, τα αυγά χρησιμοποιούνταν για μαντικούς σκοπούς, για την πρόβλεψη του μέλλοντος.

Γιατί κόκκινο;

Όπως προαναφέραμε, το κόκκινο χρώμα συμβολίζει το Αίμα του Ιησού, που χύθηκε για να σώσει την ανθρωπότητα. Επιπλέον, κόκκινο είναι και το χρώμα της χαράς για την Ανάσταση.

Τα αυγά είθισται να βάφονται τη Μ. Πέμπτη, ή αλλιώς Κοκκινοπέφτη, όπως ονομάζεται σε πολλά χωριά της Ελλάδας, μέχρι σήμερα, τη μέρα, δηλαδή, της Σταύρωσης. Παλιότερα, η κατσαρόλα στην οποία βάφονταν τα αυγά έπρεπε να είναι καινούρια, ενώ η μπογιά φυλασσόταν για 40 μέρες και δεν έπρεπε να χυθεί έξω από το σπίτι!

Γιατί τα τσουγκρίζουμε

Το έθιμο αυτό, όπως όλα δείχνουν, ξεκίνησε ως παιχνίδι στη Βόρεια Αγγλία. Ο κάτοχος του πιο γερού αυγού, που κατάφερνε να «συντρίψει» τους αντιπάλους του, ήταν ο νικητής.

Άλλη εκδοχή έχει ρίζες στο Βυζάντιο. Όπως το μικρό κλωσσόπουλο σπάει το κέλυφος του αυγού του κι έρχεται στη ζωή, βλέποντας το φως, έτσι αντίστοιχα, σπάζοντας το αυγό, κομματιάζεται ο θάνατος κι έρχεται το φως και η ζωή, όπως ακριβώς πάτησε στο θάνατο κι ο Χριστός, με την Ανάστασή του.

Πολλοί κρατούν και δεν τσουγκρίζουν το πρώτο αυγό που βάφεται, γιατί ανήκει στην Παναγία και δεν πρέπει να πειραχτεί. Πολλοί, μέχρι σήμερα, το φυλούν όλο το χρόνο στο εικονοστάσι τους, μέχρι την επόμενη Μ. Πέμπτη που το φυτεύουν στα χωράφια τους ή το κρεμούν στις μάντρες των ζώων, για να είναι γόνιμα.